شیروان در زمان حکومت طاهریان، صفاریان و سامانیان، یکی‌از آبادی‌های پرجمعیت و آباد بوده‌ به گونه ای که بر اساس اسناد تاریخی سلطان محمود غزنوی در بازگشت از هندوستان از مسیر راه مشهد طُرقی- شیروان، یک شبانه روز در روستاهای دهستان گلیان شیروان، اردو زده است.

در 22 کیلومتری غرب شیروان و در دامنه کوههای زیبای شاه جهان روستایی واقع است که آن را مشهد طرقی یا با تلفظ عامیانه مشترقی می نامند.

مشهد طرقی از دوکلمه مشهد و طرقی به معنای راه مشهد تشکیل شده و با توجه به وجه تسمیه عربی آن، قدمتی حداقل هزار و 400 ساله برابر با قرن اول هجری و فتح ایران به دست اعراب را به ذهن متبادر می سازد.

در برخی کتب تاریخی از آن تحت نام شهر مشهد طرقی یاد شده است و به نظر می رسد با توجه به آثار باقی مانده از بقایای این شهر قدیمی قدمت آن به مراتب بیشتر از هزار و 400 سال بوده و نامی غیر از اسم عربی امروزی داشته و توسط اعراب به نام فعلی تغییر یافته است.

گویش مردم این منطقه فارسی میانه یا به اصطلاح عرف محلی تاتی است، هنوز کلمات بسیاری که تنها در کتب لغت باید آنها را جستجو کرد، در محاوره و مکالمات مردم این منطقه یافت می شود. مثلا آنان به جای کلمه عربی ظروف از کلمه جیگاوا(جایگاهها) استفاده می کنند، هنوز گلابی را امرود می نامند و صبح زود را پیگه( پگاه) می خوانند، سحر ماه رمضان را پی شوم(پس از شام یا شب) گویند و به گرفتن عروسی نیز در این روستای باستانی توی گفته می شود.

در امر به پیاده شدن از مرکب، حتی در کهن شهرهای خراسان قدیم مثل نیشابور و سبزوار از کلمات غیر متجانسی مثل"به ترو" یا"وترو" استفاده می شود اما زیباترین کلمه در این مورد در این روستا به کار برده می شود آنان در درخواست از شخص برای پیاده شدن از مرکب می گویند:"فری" که معادل فرودآی بوده و به مراتب زیبا تر از کلمات بکاربرده شده در شهرهای خراسان قدیم است، افسوس که این گویش زیبا و تاریخی نیز کم کم به بوته فراموشی سپرده می شود.

در حدود پنج کیلومتری مشهد طرقی کنونی حرم و بقعه متبرکه امامزاده محمد رضا فرزند حضرت موسی ابن جعفر(ع) قرار دارد که شهر تاریخی مشهد طرقی و بقایای آن نیز در مجاورت آن واقع گردیده است.

نکته جالب این است که در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان امروزی محله ای با نام سرخ وجود دارد که به مشهد طرقی معروف است

طبق نقل تاریخی، این شه چهار هزار نفره، پس از مقاومت در برابر ماموران مالیاتی نادر شاه افشار توسط سربازان وی ویران شد و گروهی از مردم آن، به عشق آباد؛ پایتخت ترکمنستان امروزی فرار کرده و هم اکنون نیز در این شهر محله ای با نام سرخ وجود دارد که به مشهد طرقی معروف است.

در این جریان عده ای هم به روستاها و کوههای مجاور می روند و کم کم به مشهد طرقی علیای امروزی بازگشته و قلعه ای احداث نموده و در آن ساکن می شوند.

با توسعه این روستا، مشهد طرقی سفلی در حدود دو کیلومتری قسمت علیای آن شکل گرفته که در اصطلاح محلی آن را حصار می گویند، در انتهای این آبادی یکی از بهترین جاذبه های گردشگری خراسان شمالی واقع شده است که آن را  زو می نامند.

زو مشهد طرقی دره ای زیبا و دل انگیزاست در میان کوههای احاطه شده توسط روستا های فجر آباد، زوارم، تبریان، گلیان و سرخ قلعه اسفراین با چشم اندازهای ناب، خیره کننده، بی بدیل و کوههای سر به فلک کشیده، دره های عمیق و سروهای کوهی روییده در میان صخره ها.

رایحه گیاهان دارویی  آن مشام جان آدمی را نوازش می دهد و در بهار که رودخانه فصلی آن جاری است زیبایی فوق العاده ای ‍‍دارد.