خطری به نام سنگ افتان
«احمدی» که ساکن روستای اسفیدان است به خطری که این روستا را تهدید می کند، یعنی «سنگ افتان» اشاره دارد و در این باره می گوید: بافت روستای اسفیدان، به شکل پلکانی و قدیمی است و با توجه به کوهستانی بودن این منطقه و پلکانی بودن واحدهای مسکونی، سنگ غلتان می تواند بسیار خطرناک باشد.وی می افزاید: این خطر با اهالی روستا عجین شده است زیرا هیچ یک از ساکنان حاضر نیستند محل سکونت خود را تغییر دهند و به نقطه دیگری از روستا نقل مکان کنند.

روستایی در معرض رانش زمین
یکی از اهالی روستای گلی نیز با ابراز نگرانی از این که این روستا در معرض رانش زمین قرار دارد، عنوان می کند: اگر چه تا اندازه ای با اجرای ابنیه فنی و هدایت آب های سطحی، دغدغه اهالی نسبت به مشکل رانش زمین برطرف شده است اما هنوز هم بیشتر ساکنان با بارش کوچکترین باران دچار نگرانی می شوند.«رحمانی» ادامه می دهد: روستاییان به زمین و خانه خود وابسته هستند و کمتر می توانند از آن جدا شوند و در نقطه دیگری از روستا جا به جا شوند بنابراین باید پروژه هایی اجرا شود تا ساکنان روستاهای در معرض خطر و حوادث طبیعی، احساس امنیت کنند.

روستاهای در معرض خطر جا به جا شوند
در همین ارتباط، «موسی الرضا ثروتی» رئیس مجمع نمایندگان استان، قرار داشتن کشور روی گسل زلزله را یادآور می شود و با بیان این که همیشه باید آماده زلزله باشیم، می گوید: در تمام نقاط کشور، امکان وقوع زلزله وجود دارد و در این میان، وقوع زلزله مخرب سال 75 در استان نیز ضرورت مقاوم سازی واحدهای مسکونی به ویژه در روستاها را نشان می دهد.وی ادامه می دهد: سالانه 200 هزار مسکن روستایی در روستاها و حاشیه شهرها از سوی بنیاد مسکن احداث می شود و این اقدام در کاهش حوادث ناشی از زلزله مؤثر است.

مشکلاتی که به قوت خود باقی است
در عین حال، «رضا جبار ایمانی» رئیس بنیاد مسکن بجنورد، روستاهای در معرض خطر مرکز استان را که دارای مشکلات حاد است 3 روستا بر می شمرد و می‌گوید: روستای اسفیدان در معرض لغزش و سنگ غلتان است و سال 81 نیز یک نفر از اهالی به دلیل ریزش سنگ در این روستا جان خود را از دست داد.وی می افزاید: وضعیت این روستا در زمان بارندگی در سال 91 خیلی بحرانی شد و مشکلات آن همچنان به قوت خود باقی است و تعدادی از واحدهای مسکونی که در محدوده ای از خطر قرار دارد باید تخلیه و تخریب شود.وی خاطرنشان می کند: باید برای برطرف کردن مشکل این روستا مشاور درنظر گرفته شود و بر اساس پیشنهادهای مشاور، اقدامات لازم در دستور کار قرار گیرد.

رانش پس از نفوذ آب
وی روستای گلی را نیز یکی دیگر از روستاهای شهرستان بجنورد عنوان می کند؛ روستایی که به گفته وی به دلیل رسی بودن خاک، به محض نفوذ آب دچار رانش می شود. وی در این باره می گوید: ضلع جنوبی این روستا با رانش جدی مواجه است و طبق مطالعات مشاور، باید از چاه های جذبی در این روستا جلوگیری شود اما ایجاد شبکه فاضلاب در این روستا هزینه بر است.وی با بیان این که دیوار حائل ساحلی و کف بند در رودخانه این روستا احداث شد، این اقدامات را برای جلوگیری از رانش زمین بر می شمرد و ادامه می دهد: با هدایت آب های سطحی، مشکل رانش زمین تا حدودی در این روستا برطرف شده است.

چاه جذبی، ممنوع
وی به رانش زمین در روستای عرب نیز اشاره می کند و با بیان این که در این روستا هم نباید از چاه های جذبی استفاده شود، اظهارمی دارد: 40 خانوار در روستای گلی در معرض شدید رانش زمین قرار دارند و بقیه ساکنان این روستا هم در محدوده خطر زندگی می کنند و از سوی دیگر، 15 تا 20 خانوار هم در ضلع جنوب روستای عرب در محدوه خطر رانش زمین هستند، ضمن این که در اسفیدان با توجه به این که مطالعات انجام نشده است نمی توان درباره تعداد خانواری که در معرض خطر قرار دارند آماری ارائه داد.

روستاهایی در معرض خطر همیشگی سیل
«جبار ایمانی» با بیان این که 450 میلیون تومان اعتبار در روستای گلی برای برطرف کردن خطرات یاد شده هزینه شده است، می افزاید: روستای امانلی راز و جرگلان نیز با خطر رانش زمین و پیش آمدگی رودخانه مواجه است و خطر سیل این روستا را تهدید می کند ، ضمن این که روستاهای باغلق، کاریز، اشرف دره و بهار در این شهرستان نیز با خطر سیل مواجه است.وی می گوید: این روستاها همیشه در معرض خطر سیل قرار داشته اند زیرا برخی از ساخت و سازها در حریم رودخانه ها انجام شده است.

مخالفت اهالی با جابه جایی روستا
در این میان، «علی روحانی» معاون مسکن روستایی بنیاد مسکن خراسان شمالی، رانش زمین، سنگ افتان و جابه جایی گسل را از جمله خطراتی بر می شمرد که 7 روستای استان را تهدید می کند و اظهار می دارد: روستای قره چای مانه و سملقان با مشکل بروز خطر رانش زمین مواجه است و برای برطرف کردن این مشکل از ظرفیت مشاور استفاده و راهکارهایی نیز ارائه شده است.وی با بیان این که این روستا سمت توسعه ندارد، ادامه می دهد: هنگامی که برای برطرف کردن مشکل این روستا تصمیم گرفتیم آن را جا به جا کنیم بیشتر اهالی با این طرح مخالفت کردند.وی به خطر سنگ افتان در روستای اسفیدان و انجام نشدن مطالعات این روستا اشاره می کند و می گوید: تثبیت سنگ ها برای جلوگیری از بروز خطرات بسیار هزینه بر است و اهالی باید حریم ساخت و ساز را رعایت کنند. وی با بیان این که روستاهای یکه شاخ، قزلقان و ناوه نیز روی گسل قرار دارد بر اجرای سازه های پیچ و مهره ای و سبک و حداکثر دو طبقه ای تأکید می کند و ادامه می دهد: خطر رانش زمین در روستای گلی نیز وجود دارد و به دلیل تمایل نداشتن ساکنان این روستا نسبت به جابه جایی، اجرای طرح هادی، احداث دیوار بتنی در انتهای رودخانه و استفاده از آبیاری قطره ای در دستور کار قرار گرفت تا از بروز این خطر پیشگیری شود.وی با بیان این که روستای گلیان شیروان هم در معرض سنگ افتان قرار دارد، خاطرنشان می کند: این روستا از یک سمت به کوه و از یک طرف به رودخانه وصل است و اهالی باید حریم رودخانه را رعایت کنند ضمن این که طبق طرحی که مشاور ارائه کرده است 50 متر از پای کوه اجازه ساخت و ساز وجود دارد تا از بروز اتفاقات ناشی از سنگ افتان جلوگیری شود.به گفته وی، خراسان شمالی جزو استان های خطر پذیر زلزله است ضمن این که حوادثی مانند سیل و رانش نیز آن را تهدید می کند.

امسال اعتبارپیشگیری از خطرات روستاها نیامد
تمام روستاهای استان در معرض خشکسالی قرار دارد بنابراین نمی توان آن ها را برای گریز از خشکسالی جا به جا کرد و علاوه بر آن، حوادثی مانند سرما زدگی و وزش باد شدید منجر به جا به جایی روستا نمی شود اما روستاهایی را که در معرض خطراتی مانند زمین لغزش، زلزله و رانش زمین باشد می توان جا به جا کرد. «لعل قادری» مدیرکل بحران استانداری خراسان شمالی با بیان این مطلب، عنوان می کند: امسال اعتباری در رابطه با پیشگیری از خطرات روستاهای در معرض خطر اختصاص نیافته و بیشتر اعتبارات مربوط به 2 سال قبل است. وی با اشاره به این که در پی تأمین اعتبار هستیم، اضافه می کند: در روستاهایی که در معرض خطر هستند باید بحث های فرهنگی انجام شود زیرا گاهی اوقات باید واحدهای مسکونی آن ها را جا به جا کنیم اما با توجه به این که زمین ها و باغ ها محل درآمد روستاییان محسوب می شود فاصله گرفتن از آن موجب محدود شدن دسترسی آن ها خواهد شد در حالی که در نقاطی که در معرض ریزش و لغزش قرار دارد جان مردم در میان است و آن ها باید قبول کنند تا محل سکونت خود را تغییر دهند.

تهیه کتاب روستاهای در معرض بحران
در عین حال، «قربانی» مدیرکل دفتر روستایی استانداری خراسان شمالی، از تهیه کتابی در زمینه وضعیت روستاهای در معرض بحران ها مانند سیل، زلزله و زمین رانش استان تا یک ماه آینده خبر می دهد و می گوید: شناسایی این روستاها از جمله اهداف تدوین این کتاب است و در گام های بعدی از محل اعتبارات حوادث و دهیاری ها برای برطرف کردن بحران آن ها اقدام می شود.وی با بیان این که این کتاب برای دهیاری ها تألیف می شود تا روی روستاهای در معرض خطر، شناخت داشته باشیم، می افزاید: با تهیه این کتاب، با توجه به برنامه ششم توسعه، یک برنامه راهبردی توسعه روستایی انجام می دهیم و هزینه های آن را درنظر می گیریم.وی در پاسخ به این پرسش که چه تعداد روستای استان در معرض خطر قرار دارند و برای برطرف کردن این خطرات چه میزان اعتبار برآورد شده است، می افزاید: هنوز تعداد روستاهای در معرض خطر و میزان اعتبار مورد نیاز برای برطرف کردن این خطرات برآورد نشده است. وی با بیان این که احساس امنیت بالاترین مؤلفه توسعه اجتماعی در کشور است، می گوید: احساس خطر از خود خطر نیز بدتر است و ساکنان روستاهایی که در معرض حوادث طبیعی قرار دارد شب و روز اگر احساس امنیت نکنند با مشکل مواجه می شوند. وی اضافه می کند: در روستاهای در معرض حوادث طبیعی، امنیت مردم در درجه اول و جلوگیری از جا به جایی روستاها مدنظر است زیرا هنگامی که روستاها جا به جا می شود ساخت و بافت روستاها به هم می خورد در حالی که تشکیل روستاها طی هزاران سال، علل بنیادی دارد.وی با بیان این که وقتی خطرات روستاها شناسایی و سرمایه گذاری شود از ضررها و آسیب ها جلوگیری خواهد شد، اظهار می دارد: در ژاپن، سالانه هزار و 300 بار زلزله رخ می دهد و از آن جا که ساخت و سازها و سازه ها با شرایط اقلیمی متناسب است مشکلی به وجود نمی آید. وی ادامه می دهد: سازه های واحدهای مسکونی در مناطقی که نزدیک گسل زلزله هستند و یا روی گسل قرار دارند باید مقاوم باشد تا مردم احساس رضایتمندی کنند و شرایط باید به گونه ای باشد که موجب جا به جایی شود زیرا جا به جایی بافت روستا به هم می خورد و هزینه های زیادی را روی دوش دولت می گذارد.وی بیشترین خطری که روستاها را تهدید می کند خشکسالی و زلزله می داند و تصریح می کند: تخریب زمین های کشاورزی و مراتع، محیط زیست را از بین می برد و وقتی تخریب زیاد شود موجب جا به جایی زمین و لغزش آن می شود و البته این موضوع را نمی توان به عنوان علت اصلی این خطرات مطرح کرد. وی می افزاید: در استان، هزار و 450 هکتار زمین زراعی و باغ وجود دارد که روز به روز در حال از بین رفتن است و ما نگران این موضوع هستیم و باید برای خشکسالی و همچنین تخریب زمین های زراعی و مراتع تدابیری اندیشیده شود تا بتوانیم از همه ظرفیت های استان بهره وری کامل داشته باشیم.

ستادی برای مقابله با جزیره ای کار کردن
وی با اشاره به این که در گذشته اقداماتی به شکل پراکنده برای روستاهای در معرض خطر انجام شده است از تشکیل ستاد توسعه روستایی مشتمل بر 25 دستگاه عضو خبر می دهد و اظهار می دارد: تاکنون در این راستا 4 جلسه برگزار شده است و در این ستاد باید برای 6 سال آینده خراسان شمالی مشخص شود که الان در چه مرحله ای هستیم و می خواهیم به چه جایگاهی برسیم که این اقدام از جزیره ای کار کردن دستگاه های اجرایی جلوگیری می کند. وی اظهار امیدواری می کند با برگزاری این جلسه ها با هماهنگی و هم افزایی دستگاه های اجرایی بتوان در راستای توسعه روستایی استان گام هایی برداشت.«قربانی» ادامه می دهد: خراسان شمالی جزو 10 استان از نظر خطرات طبیعی است ضمن این که چهارمین استان کشور از نظر جمعیت روستانشین پس از استان های گلستان، سیسستان و بلوچستان و هرمزگان است.

منبع: برگفته از روزنامه خراسان شمالی